På Rindhølom

av Olav Aukrust

Eg gjekk under haustgule lidi
ein sundag i lauvstakk-tidi,
kom inn på eit attlagt lende -
villmarki tok eit slag ende.
Tri hyttur låg att her med småe
gunådslege armodshus:
det va' Rindhøls-plassane gråe
på murom i raudaur og grus.

Dogg skein på stigar som spekne
i sol tina upp attpå natti;
siste såtun' var tekne, -
ei, berre, einsleg låg att i
ei dokk millom steinbleike røysom,
og sylvkvite bladi av bring
låg bleikna i blaknande høy som
var sanka på skrabbom umkring.

Villgraset svartna i såta,
røyksopp og lyng var i verde med;
kraggen rundt rotnande åta
bruktest, ein gong, til å gjerde med...
Angar frå næraste hytta
ól ein forvillande rus:
til fôr-lyu no vart det nytta,
det utlivde, glaslause hus.

Allstad var utslætti slegne -
fortenkt vart eg stå-ande stire:
doggsprengde reinur og tvegne
i haustglansen glitra so skire
mot halmeblìket som lyste
der åkrane bleikna og skein,
og husmanns-sumaren hyste
ei høgtid so blånande rein.

Med eitt fekk eg høyre det mulla -
og brått skaut det upp der eit kvende.
Å-hå - det va' Rindhølstulla, -
eg skavtt so eg nær stokk attende.
Ho såg meg og stirde forvilla
og kvinka og ille lét,
og skratta så tårune trilla,
og gøydde og snykta og gret.

"Å stakkare folk i verdi!
Å stakkar oss alle samen!
Det hender så mangt på ferd -
til sist e' de' att berre hamen.
Det finst ikkje verre til
enn vera menneskje, du,-
døm kann prøve det, kem som vil!
Det e' 'kje for me', ska' e' tru."

Eg spurde ho etter 'om Kristen-
mannen som paura og sleit her...
Eg visste 'kje det, ho ha' mist 'n, -
ho sa at han vart so i beit her:
"Han visste 'kje kå 'n skulde freiste -
han tok ut på køyring i fjol...
E' kjøm ikkje sta't  'om - n reiste
åt Telemark'n me' bol."

Der stod ho i tvang og i trengsel
og ropa si redsle mot himlen,
og kunde 'kje sprengje sitt fengsel,
og skrokk att så iren og svimlen. -
So djupt inn i skuggane skuva,
so bleik som ei sottlegi ei,
her hadde ho tamast og gruva
og gråna som graset på heid.

Ein gong var ho gladlynte jenta
åt guten i burtare stova, -
men lagna'n og lukka dei venta,
var ingen gong desse tvo lova. - -
Einaste barnet fekk tæring,
og mannen fór same veg;
og vanvitet kom og fekk næring,
det valda ho sjølve seg.

Som einslege fuglen han flakkar
so stur ikring sundrivne reiret -
rundt tuftene sveiv ho her, stakkar,
det fanst ikkje att her fleire.
Ho steig or sitt attlagde lende
og kvarv att i vallmarki skrinn:
der einsemdi tek ikkje ende
no kvervdest ho livande inn.

- - -

Med sneven av frostnatt i kjømdi,
med straumar som rivna og kvitna,
med audslege rop gjenom rømdi
stod Rindhølsfossen og vitna,
og varsla kva tidene tydde:
det var kulden og dauden, det galdt -
og likbleik stod skogen og lydde -
då visste, då skyna eg alt:

Eg høyrde ei kjerre som skrangla;
men stivna låg han som vart skaka
i kista, der likøyken hangla
på vegen som longe var klaka.
Med dauden kan ingen mann vreiste -
det enda i stivtela jord:
han døydde um hausten, han reiste
til Telamarki med bord. - - -

                         *

I audni der vanvitet gufsa
- alt under so audsleg ei lid -
på Rindhølom gjekk ho og tufsa
og tulla i heile si tid.
Til sjeli frå myrkret og maset
seg fridde so redslesprengd
som ut gjennom vidopne glaset
ein fugl som er innestengd.


Kjelde: Dikt i samling, Gyldendal, 1967, side 266