Fjelldikt

av Aasmumd Olavsson Vinje Tittelen er seinare språkleg normalisert til "No ser eg atter like fjell og dalar" av Olav Midttun (1942). Også kjend som: "Ved Rundarne" No seer eg atter slike Fjøll og Dalar som deim eg i min fyrste Ungdom saag, og sama Vind den heite Panna svalar; og Gullet ligg paa Snjo som fyrr det laag. Det er eit Barnemaal som til meg talar, og gjer' meg tankefull, men endaa fjaag. Med Ungdomsminni er den Tala blandad: Det strøymer paa meg, so eg knapt kan anda. Ja, Livet strøymer paa meg, som det strøymde, naar under Snjo eg saag det grøne Straa. Eg drøymer no, som fyrr eg altid drøymde, naar slike Fjøll eg saag i Lufti blaa. Eg gløymer Dagsens strid, som fyrr eg gløymde, naar eg mot Kveld av Sol eit Glimt fekk sjaa. Eg finner vel eit Hus som vil meg hysa, naar Soli heim mot Notti vil meg lysa. Alt er som fyrr, men det er meir forklaarat, so Dagsens Ljos meg synest meire bjart. Og det, som beit og skar meg, so det saarat

av Olga Haugen Tanken går til sommarfjellet, ynskjer meg langt der inn. Dit reinblom veks i hellet, sjå blåne etter blåne, tind på tind. Trø på den smale stigen. Som fører mot høge nut sitja med ryggen mot varden, sjå over vidda ut. Betrakt fugl som svingar, høgt over fjellets topp. På sterke ørnevingar ber det høgre og høgre opp. Ane bris som ruskar, stryk over mose og lyng. Høyre heiloen plystra, fjellvåk som prøve og syng. Glitrande vatn som blenkjer mellom fjell i varmedis eg undrast, trur og tenkjer: Det er ikkje fagrar i paradis. Slik kan eg nyta stunda ei tid, som ein edel og kostbar skatt. Til sola fortel snart dag er forbi, går over i fløyelsmjuk sommarnatt. Kjelde: Dikt, Eget forlag, 1999, s. 44

av Olga Haugen Langt her inn på fly og vidde, mellom trauste gråe fjell. Sit eg tankefull - ser utover, seint ein sumarkveld. Høyre bekken renn og sildra. Einsamt underleg og stilt, medan brisen mjukt seg kviskra, kring i fjellet vent og vilt. Her er gamle tre med krok på, som har stått her år for år. Stridd i mot i vinterkavet, fatta håp når det er vår. Liv og leik i Jotunfjellet, tusseskrål og huldreskratt. Styr og ståk på ymse stelle, feleslått i ljose natt. Huldra vilt på Besegg dansar, vakker yr med utslått hår. Ho nesten ikkje sansar, at tida snøgt mot morgon går. Santhans-natt i fjell er over, huldrebålet ikkje lenger brenn. Tuss og troll i fjella sover, slikt fær burt når sola renn. Kjelde: Dikt, Eget forlag, 1999, s. 10

av Rolf Vang Langt inni aude marker, der folk sjeldan trør, ligg Søljukollen under Markaberget. Søljuskogen gror kring vridde stubbar. Skyt renningar mot livet. Her henta plassfolket nautberging når vårsvelta pinte - og marka låg kvit av snødrev i mai. Var så merkelg vårkjømt, her. - Sølju blømde så tidleg under Markaberget. Rart å gå her. Snauhogde står dei underlege kallane midt i grønt liv. Ein sansar det underlege livet, - som noko av æve. Såmannsdrøm, Dølaringen, 1997, s. 32

av Rolf Vang Ei viermyr - eit jordvass-sèg. Eit landskap stort og audt og vilt, ein einsemd-sus av fjell. Eit vatn grélar grønt og grått der vind og sol legg siste strik av skymingsblått mot kveld. Ein fjelltit fløytar stilt. I regnvåt jord - eit menneske har gått og sett sitt spor. Langt vest i vika skrik ein lom. Eg trør varsamt gjennom endelause rom. Eit landskap ligg her, stort og vidt. Ein vandrar går her - kjenner det som sitt, og ber ei kjensle av at stein og kjerr og vidde - takkar meg fordi eg kom. Såmannsdrøm, Dølaringen, 1997, s. 16

av Rolf Vang Seinsommar-natt. Brådjupt, svart vatn ved Kristen-stein. Har stått her og slengt marktugga - sett det mjuke mørket koma umerkande som eit blått slør over Bu-landet. Knirk frå ein båt i sig under landskuggen. Plask frå elg som beitar i storrgraset ved Oddvoll. Underleg - er liksom ikkje åleine her lenger. Steinen mørknar mot gråskodda over vatnet. Kven var du, Kristen som namngav steinen i vasskanten på Mugmo`n? Sagnet seier du bleiv her - kanskje ei mørk natt som denne? Ein veik nattvind lagar små skvulp under landtorva - slik fjellnatta har kviskra i tusen år --- Båten som rodde har lagt inn. Ei ljosglo tendest - einsam i eit fjernt buglas. Vil ikkje vedgå det - er ikkje redsle, berre ei underleg, naken nattkjensle, som ei spent sitring av vakne strenger, djupt i meg sjølv. Berre eg - eit menneske, i ljosringen frå bålglørne ein nattetime ved Kristen-stein. Såmannsdrøm, Dølaringen, 1997, s. 14

av Rolf Vang Det blenkjer som doggdråpar i minnet, stølsmorgnane - når ein vakna i kjøleg drag frå budøra - låg venta første solglimet innover sels-golvet. Skinnfellen som kitla i andletet - fôrdyna der fjellgraset mjukna under ein og anga av sommar Bjølleklunk og geitebrek frå fjøskvea. Skarpe kling når bestemor vaska mjølkekoppane under vasstroa. Kor djupt og inderleg godt dei sit i ein desse morgnane på stølen. Fintoppstigen over vollen ned mot vatnet der ein liten brun båt venta. Sjølve eventyret når du vart betrudd årene og drog båten over hølsvart vatn der noko av natta hekk att. Så trygt med bestefar i bakstamnen med morgonpipa i neven. Garnstøet ved Siljeosen der gylne glimt i djupet lova fangst Det er borte nå - alt. Buglasa glimar mot lyset. Men ingen røyk stig frå pipa og syner at stølsgrenda lever. Vi vart siste generasjonen, vi som fekk oppleva ein stølsmorgon i fjellet. Såmannsdrøm, Dølaringen, 1997, s. 12

Melodi: Blåveispiken. av Ola Haugen E kose me her på gåmmeildassen ein maimårgå nær sole sprett. En æ så god finne denne plassen, når`n kjeinne naturen dein krev sin rett. I mårgåsoln sit eg her å duppe og høre gauken og måltrost syng. Og gjennom døre som eg har uppe, det ange grovarmt frå gras og lyng. Her glitre ikkje i krom og nikkel, og ikkje flise og fint belegg. Men eg kein høre eit bekkjesikkel, og utsikt har gjennom gjiste vegg. E ser vipehoa æ heilt forblind, ho danse ør rondt sin kjære venn. Og burtpå veggen heng vakkre Linda ei midtsidepike fra Alle Menn. Ja, denne vår`n dein æ heilt fantastisk, sjå dyr og fugle sit to og to. Men likevel æ dæ någå drastisk, bli så romantisk nær`n sit på do.

av Ola Haugen Det æ hustre nå innve Illmeinhø, isen legg seg på tjønn og sjø. Sjå Smiubelgjinn har kvite toppe, Kong Vinter læ seg nok ikkje stoppe, e år som før kjøm`n årviss att. Sitt tepen legg over alt som vart, så fint e fargom ein gong e haust. Men nå sit lauve på greinom laust. Sjølve naturn kjøm me så nær, det æ livets rondgang e sit å ser. E bli så andaktsfyllt her e sit, ro og fre fylle sinnet mitt. Mas og kav oss te vanleg har, det burte bli, og e bli var - at det oss fæ for ein haug mæ mynt, det kanskje falskt æ - ein slags pynt. Men her e fjeille her æ det ekte, og denne meining e vil forfekte, at stutt og enkelt så keinn oss di: Ein tur åt fjeille æ terapi.

av Olav Aukrust Eg gjekk under haustgule lidi ein sundag i lauvstakk-tidi, kom inn på eit attlagt lende - villmarki tok eit slag ende. Tri hyttur låg att her med småe gunådslege armodshus: det va' Rindhøls-plassane gråe på murom i raudaur og grus. Dogg skein på stigar som spekne i sol tina upp attpå natti; siste såtun' var tekne, - ei , berre, einsleg låg att i ei dokk millom steinbleike røysom, og sylvkvite bladi av bring låg bleikna i blaknande høy som var sanka på skrabbom umkring. Villgraset svartna i såta, røyksopp og lyng var i verde med; kraggen rundt rotnande åta bruktest, ein gong, til å gjerde med... Angar frå næraste hytta ól ein forvillande rus: til fôr-lyu no vart det nytta, det utlivde, glaslause hus. Allstad var utslætti slegne - fortenkt vart eg stå-ande stire: doggsprengde reinur og tvegne i haustglansen glitra so skire mot halmeblìket som lyste der åkrane bleikna og skein, og husmanns-sumaren hyste ei høgtid so blånande rein

 av Olav Aukrust Det er ei sæter som heiter Sota, og einsleg ligg ho i svarte audni. Eg kom der veg-vill ein gong ved midnatt, og myrke segner imot meg susa, - sev for vind uti straum rakte, kragg og trollskog kraup og krakte - kryp og krèk der til domedag.                   * Det var ei hildrande ungmøy-hulder som sat budeie på denne stulen. Ho heldt med tvo, og det vart til våe, - ho fekk då nøgdi, til sist, av båe, og dei fekk metta si båe tvo. Det hende noko der, langt attende. Det small eit skòt der ein gong ved midnatt. I ormut otte låg ein og glødde, han låg og lura, han låg og lødde - hin stupte då skotet small. - - - Han kom til Sota ved midnattsleite og kravde løni for velgjort arbeid. Han stengde døri, ho sløkte ljoset - det raute tungt gjenom fenafjoset - tvo hjarto dunde i natti nifs. Han som skaut , var han Kristen Fange, men han som stupte, fekk ingen spurt meir. Han jaga fram gjenom natti, fullvák, han lengta mot hennar heite famntak

av Olav Aukrust Eg fór og fiska og fylgde elvi    og gjekk og lona til seint på kveld.    På hausten leid det, og no kom natti- eg fann meg kvistbrask og kveikte eld. Eg nørde elden og tende pipa og såg på va'n um n rakk n'i ripa,-    eg røykte smått,    eg drøymde godt, og blanke glohaugen livde. Men skyén tettna, og himlen svartna-    og regnet losna so meinbrått. Eg berre røykte og let det skure: "Det er so vidt det vert steinvått." Men regnet auka på etter kvart, det, og berre verre og verre vart det,-    det hølja ned,    og annas ved no såg eg haustnatti tok meg. Eg freista  berge meg best eg kunde:    "Ondt ofte lider den fiskermand",- men vêret flødde i svarte natti, og flaumen slo inn i grøne land.    Og tora brulta, og regnet strøymde, høyr lufti susa, det saud og fløymde-    med gòv og gufs    kom elvi stups,- ho steig so fort at - gud-fri-oss! Eg reiste heiman med gode voner,    no sat eg arm der i einsleg sut.

av Olav Aukrust I stekkja, nedsnøa fjellskog gøymde, var kjervi utrivne, lasset lesst. Eg låg på lauvlasset, dorma, drøymde, og morgonstjerna stod bleik i vest. Og hesten lunka, og bjølla singla, det song so vakkert i massing-dingla: Å linge-ling, linge-linge-lan- tobak og pipe, so går det an! Eg låg på ryggen og såg på røyken vart blåe risar og rare dyr. Og heid og himil og eg og øyken og alt ikring oss vart eventyr. Kva er so gufsande friskt og godt som- og mildt og drivkvitt og reint og blått som- - å linge-ling, linge-linge -lei- ein vårblå himil og mars på heid! Det skein og blenkte so hål ein blåne, der slede-meian' på vegen rann. Og uthengd var det so blank ein måne, og alt var vakkert og vel i stand. Det var so inderleg mjukt og mildt, at det rann so inderleg mjukt og stilt, at - å linge-ling, linge-linge-lo- all skog og vigge som fjetra stod. Og grønt var lasset, og kvit var skogen, og raud var himil'n i aust å sjå. Og mi var stundi, og v

(ein haustkveld) av Olav Aukrust Å skin i skardom. Hanen gjel og røyk stig på gardom. Hjalar hjuring høgt i hø. Rim på blad og bleinka bø. Gulnar konn i dalom og visna lyng i lidom,    - å lidom. Byssam, å fjaggen. Kjellargufs og godt øl på kaggen. Øl til gjest og gjengarmann. Gamel-Synne mjølk i spann,- snille Gamel-Synne og Sissel Søtilbakka,    - å bakka. Brim og mysublande ska' heller ikkje folk vilja vande. Nysilt mjølk ska' båne' få. Vert det ingor onnor rå', so finn me bær i skogen- men trøyste oss, kjem sjogen,     - å sjogen. Myrbær på Mytingen. Tett på tuva raud finn me tytingen. Soli skein so varm og blid- hegg og bring og blåbær-lid kjem med bær åt bonom, ja bær åt alle bonom,    - å bonom. Byssam, bysam båne'. Langt burt i berg og bankan blåne. Rauberg stul og Ljosli gauk, vakkert vêr og ingen hauk; berre eg og du, san, ska' der i fjellom bu, san,    - å bu, san. Liten Tusul bror, han vert nok både sterk,

av Olav Aukrust Eg bad meg unda, men laut til pers att og gjera det som min vekkjar sa: hev klønt ihop nokre vek og vers att som tidt og trått både gret og bad.     Det kraup, det ringa,     det orda inn meg-     det baud og tvinga     og kviskra: Finn meg! Frå kyrre berg-veggen kom ein klang; men bratt var stigen og leidi lang. Som ferske dyr-kalven, der han ris på nakne, doggsprengde fjellet upp     millom urd og is, der ville vêr-semla gjeng og krokar i ringumkring han og blæs og snokar, der ørn hev susa og jerven jakta: so varleg vakta er i si einsemd det dulde liv som spor meg gjev og til fjells meg driv. Det var eit lende so skrint og magert, so armt og fatigt, men endå fagert- men i sin fagerdom endå hardt, men livet bivrande vilt og várt. Dei var so mange, dei fjell og løypter eg skulde gange, og fanst det noko i det dei skjenkte, som skein av lengdom og liksom blenkte, so var det blanda som gull i flint. Og finst det her noko mjukt og lint, so e

av Olav Aukrust Ein gneist slo ned! Og sidan eld og aldri fred- kva vil det meg? Frå Norigs fyrste barndomstid rann upp ei røyst so rein og blid: "Kom denne veg! Me kann 'kje liva kvar for seg."-- Det lét seg att; men omar enn frå fjellet bratt som Norigs berg- og bjørkemål; og gneisten vart eit bål. Du sjel av eld på Norigs harde, nakne fjell: kven er du lel? Eg veit det nok - du er den makt som byd meg halde vardevakt - i alle vêr - um det som norskt og Norigs er. So feng meg då! Og lat meg eld av din eld få,- og brenn og bruk meg, heil og all, og hav meg i ditt vald. Kjelde: Dikt i samling, Gyldendal, 1967, s. 207

av Olav Aukrust Vegen var gaadd. Varden var naadd. Der kjende eg sæl, der skyna eg vel: Mitt liv maa eg liva i kjærleik og tru. No vil eg min vegen til bygdar att snu. Eg vil byggje min fridom eit bu. Ikkje hus eller hytte, hall eller horg. Ikkje attlæst kloster, slott eller borg. – Ikkje byliv med gatur og torg. Men mot himlen ein blaanande rein katedral, med spir upp mot stjernur i titusundtal, og med tropp upp i fager spiral. Ifraa hjartans grunn, gjenom draum og mystik, strøyme lovsongen rein, rise lengsels gotik, raade kjærleikens eigen logik. Eit upplyst tempel: eit kjærleiks-sinn, der gjevande geislar gaar ut og gaar inn med den voni som som vaagar og vinn. Ikkje rikdoms traa i fortærande jag, men nøgd med Guds naade som ny gjev kvar dag eit straalande riddarslag. Ikkje armodi myrk, ikkje trældomsliv. Men ein friviljug fatigdoms fritt gjevne liv, ja, eit aandelegt fjellbu-liv. Kjelde:  Himmelvarden ,    Alb. Cammermeyers Forlag, 19

av Engebret Hougen       Sæterreisa. Lev saa væl da, Folk i Dalom! Naa dæ ska te Sæters gaa. Retnaa skvatta oss aat Galom ne fraa Toppom himilblaa, - som naar Minne upp-at leita inkort som n`i Gløima for, - likesom fraa Saliheita And`e glytta ne paa Jol. D`æ saa kvæve sø-paa Vøillom: Sol`e breinn`e heit som Glo; Ku`e tefta støtt aat Fjellom, Gjeinne skjena dit te Ro, - dit som Horgenaasen graana ivi Stul mæ Bjørk i Brom, dit som Ronda-Kaapun blaana ivi Høvringen i Blom. D`æ saa kolte sø-mæ Liom: Slakt heng Lauv paa Søljukeill, Ølen svir i Bergesiom, Turken tære Tein aa Tøill. - Liksom krulla Sylv paa Flyom millom Fintopp Maasein skjelv, aa fraa høge Sjogføinn-Skyom braana Bekk aa fossa Elv. D`æ saa onnle nuli Fjos`e: Gaan i Baas Kongrova spinn, Vøillros skjena heim i Ljos`e, Fly`e jaagaa`o mjog att inn; Sno`e linn i Høgden blekta, Jellgut hulla innmæ Hø`n, Reinein over Ul`e sjekta, Fenein beite framve Sjø`n. D`æ saa stulle burt i Galom: Karein v

av Engebret Hougen Sjaa Sol`e paa Anaripigg! Naa gaar ho dit, som ho um Natt`e ligg;        me`n fyst ho me        aa Stein aa Tre        aa eille te        forgylle lyt. Budeia skvatta fraa sit Sel: "Aa, montru Ku`e kjømm naa taa se sjøl?        Hurulilu -        lihulihu!        mi syte Ku        æ grummast støtt". Bjøllun dumt baka Haugom tona, Klonken rart att i Bergom ljoma, Bekkein silla som Taare stilt, -        e æ hog-ilt. Kor reint foronderle au lell mitt Hjerte hoppa upp i me i Kvell!        Kor rart dæ æ,        naar Fjell`e tæk        sinn Avskje mæ        sinn kjære Gut! Paa Høvrings vakre Sæterstul idag vist siste Gong e helt mi Jul.        Dæ hende fleir,        at eilder meir        dømm saag sitt Reir,        naar dømm flaug ut. Eilder Jentun saa akkert hulla, Bergljom, Bekkein aa Bjøillun sulla! Detta spaar me vist inkort ilt, -        e æ hog-ilt. Ska her i Væl`n e inkje faa ho Marit, som e hell saa myky taa?        Me

av Olav Aukrust Stå på det ytste stup, stire n'i vanvit-sinnet, kjenne det sugande djup, ottast at draken skal vinne - kjenne den glyfsande eld frå eit gloande angest-glup, kjenne det dragande sòg frå eit sjodande vanvit-djup! Himálaja ris over hav, kløyvande skoddi og vinden. Og Golgatha ris over grav. Og varden ris over tinden. Og elsken nærer sitt liv under sorger so tunge som hav, og himmelhøg kjærleiken ris over vanvit og redsle og grav. Kjelde: Dikt i samling, Gyldendal, 1967, s. 121